Il presente database, chiamato ARTIGEN, contiene i dati nominativi tratti da circa novemila contratti di apprendistato rogati a Genova tra 1451 e 1530, presenti nell’Archivio di Stato di Genova.
Tali contratti si uniformano ad un formulario che resta nella sua struttura immutato nel tempo. In ogni contratto figurano almeno tre personaggi (quasi sempre maschili), ciascuno collocato in diverso ruolo contrattuale: 1) colui che pone a bottega il garzone; 2) il maestro, capo bottega , che lo assume; 3) il futuro apprendista, adolescente di cui viene indicata l’età . Tra i testimoni quasi sempre figura un artigiano connotato dal mestiere esercitato; talvolta nell’atto compare la figura del fideiussore (garante).
Soprattutto la persona che compare nel primo ruolo, provenendo molto spesso dall’entroterra e dalla montagna ligure, si presenta ricca di connotati antropo-toponomastici: soprannomi (non sempre o non ancora nomi di famiglia trasmissibili), località o giurisdizione di provenienza, nominativo del padre, in vita o defunto.
Grazie alla ricorrenza nel periodo di ottanta anni (1451-1530) di uno stesso nominativo e/o di quello di figli o nipoti, si rende possibile la ricostruzione di percorsi professionali (carriere artigiane).
L’atto notarile è stato trascritto con la massima fedeltà possibile all’originale latino, limitando al minimo le manipolazioni (codici) proprio perché la sua schedatura non era preordinata ad una singola indagine storiografica, dunque il database doveva presentarsi aperto e flessibile a interrogazioni e a ricerche di varia natura.
Ponendo mente al fatto che l’arco temporale prescelto corrisponde grosso modo a quattro generazioni, si sono potute individuare oltre seimila dossiers, persone che compaiono più volte in date e ruolo contrattuali diversi, tipicamente il caso dell’apprendista che è riuscito nel corso degli anni a diventare maestro e ad entrare nell’Arte.
Oltre a queste seimila carriere artigiane, vanno aggiunte circa 14000 presenze singole, per un totale di ventimila: si può congetturare che in una città di 60/70000 abitanti si è attinto verosimilmente, considerando i passaggi generazionali, ad un quarto di tutta la popolazione maschile, adulta e adolescente.
Risultati: 10
NUM | ANNO | NOMI | RUOLO | MESTIERE | RESIDENZA |
---|---|---|---|---|---|
6536 | 1472 | 1. Petrus Iordanus Padre/Madre di Iohannes Iordanus | Dante-promittente | VILLE QUARTI (R) | |
2. Lazarinus De Palatio | Accettante-maestro | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
3. Iohannes Iordanus figlio di Petrus Figlio di Petrus Iordanus | Famulus | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
4. Pelegrus Marruffo | Testimone | SPECIARIUS | |||
Contratto: Stipulato il 13 febbraio 1472. Durata 7 anni. Persone presenti nel contratto 4. Notaio G. RONDANINA. |
NUM | ANNO | NOMI | RUOLO | MESTIERE | RESIDENZA |
---|---|---|---|---|---|
6878 | 1466 | 1. Baptista Bonirius De (psarissono Padre/Madre di Bartholomaeus Bonirius | Dante-promittente | ||
2. Lazarinus De Palatio | Accettante-maestro | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
3. Bartholomaeus Bonirius figlio di Baptista Figlio di Baptista Bonirius De (psarissono | Famulus | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
4. Iohannes De Luxoro | Ospite | BAMBAXARIUS | |||
5. Ambrosius De Luxoro figlio di Iohannes | Testimone | LABORATOR BAMBACIS | |||
6. Simon De Luxoro | Testimone | LABORATOR BAMBACIS | |||
Contratto: Stipulato il 26 settembre 1466. Durata 6 anni. Persone presenti nel contratto 6. Notaio G. RONDANINA. Presenti ulteriori informazioni aggiuntive riguardanti Iohannes De Luxoro |
NUM | ANNO | NOMI | RUOLO | MESTIERE | RESIDENZA |
---|---|---|---|---|---|
7352 | 1460 | 1. Seguranus De Rechosiis Padre/Madre di Lucas De Rechosiis | Dante-promittente | VI.SANCTI BLASII (R) | |
2. Lazarinus De Palatio | Accettante-maestro | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
3. Lucas De Rechosiis figlio di Seguranus Figlio di Seguranus De Rechosiis | Famulus | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
4. Hieronymus Ragii | Ospite | SEATERIUS | |||
Contratto: Stipulato il 17 novembre 1460. Durata 6 anni. Persone presenti nel contratto 4. Notaio G. RONDANINA. |
NUM | ANNO | NOMI | RUOLO | MESTIERE | RESIDENZA |
---|---|---|---|---|---|
7390 | 1467 | 1. Petrus Capellanus De Quarto Fratello/Sorella di Franchinus Capellanus | Dante-promittente | ||
2. Lazarinus De Palatio | Accettante-maestro | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
3. Franchinus Capellanus Fratello/Sorella di Petrus Capellanus De Quarto | Famulus | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
4. Obertus De Nevnione | Testimone | TEXTOR | |||
Contratto: Stipulato il 16 febbraio 1467. Durata 6 anni. Persone presenti nel contratto 4. Notaio G. RONDANINA. |
NUM | ANNO | NOMI | RUOLO | MESTIERE | RESIDENZA |
---|---|---|---|---|---|
7502 | 1467 | 1. Quilicus De Oliva De Nervio Padre/Madre di Iohannetus De Oliva De Nervio | Dante-promittente | ||
2. Lazarinus De Palatio | Accettante-maestro | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
3. Iohannetus De Oliva De Nervio figlio di Quilicus Figlio di Quilicus De Oliva De Nervio | Famulus | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
4. Iohannes De Fravega De Rapallo | Testimone | CALLEGARIUS | |||
5. Beneditus De Ponso | Testimone | BARBERIUS | |||
Contratto: Stipulato il 6 novembre 1467. Durata 6 anni. Persone presenti nel contratto 5. Notaio G. RONDANINA. Presenti pagamenti in denari riguardanti il documento nel suo complesso. |
NUM | ANNO | NOMI | RUOLO | MESTIERE | RESIDENZA |
---|---|---|---|---|---|
7779 | 1471 | 1. Isabela De Ravano De Nervio Marito/Moglie di Germanus De Ravano De Nervio Padre/Madre di Petrus De Ravano De Nervio Padre/Madre di Laurentius De Ravano De Nervio | Dante-promittente | ||
2. Germanus De Ravano De Nervio Marito/Moglie di Isabela De Ravano De Nervio | Nominato ad altro titolo | ||||
3. Petrus De Ravano De Nervio figlio di Isabela Figlio di Isabela De Ravano De Nervio | Dante-promittente | ||||
4. Lazarinus De Palatio | Accettante-maestro | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
5. Laurentius De Ravano De Nervio figlio di Isabela Figlio di Isabela De Ravano De Nervio | Famulus | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
Contratto: Stipulato il 19 dicembre 1471. Durata 7 anni. Persone presenti nel contratto 5. Notaio G. RONDANINA. Presenti varianti significative riguardanti il documento nel suo complesso. |
NUM | ANNO | NOMI | RUOLO | MESTIERE | RESIDENZA |
---|---|---|---|---|---|
8405 | 1470 | 1. Antonius De Donatis De Parissono figlio di Iohannes Padre/Madre di Dexerinus De Donatis De Parissono | Dante-promittente | ||
2. Lazarinus De Palatio | Accettante-maestro | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
3. Dexerinus De Donatis De Parissono figlio di Antonius Figlio di Antonius De Donatis De Parissono | Famulus | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
4. Rufinus De Clavaro | Testimone | TEXTOR | |||
Contratto: Stipulato il 11 settembre 1470. Durata 6 anni. Persone presenti nel contratto 4. Notaio G. RONDANINA. |
NUM | ANNO | NOMI | RUOLO | MESTIERE | RESIDENZA |
---|---|---|---|---|---|
8537 | 1469 | 1. Quilicus De Olivo De Nervio Padre/Madre di Bartholomaeus De Olivo De Nervio | Dante-promittente | ||
2. Lazarinus De Caurscio De Palatio | Accettante-maestro | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
3. Bartholomaeus De Olivo De Nervio figlio di Quilicus Figlio di Quilicus De Olivo De Nervio | Famulus | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
4. Thomas De Furno | Testimone | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
5. Cristoforus De Gavio | Testimone | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
Contratto: Stipulato il 20 settembre 1469. Durata 6 anni. Persone presenti nel contratto 5. Notaio G. RONDANINA. |
NUM | ANNO | NOMI | RUOLO | MESTIERE | RESIDENZA |
---|---|---|---|---|---|
8539 | 1469 | 1. Laurentius Mussius De Arquata Padre/Madre di Stephanus Mussius De Arquata | Dante-promittente | TINCTOR SETE | |
2. Laurentius De Fatio | Accettante-maestro | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
3. Stephanus Mussius De Arquata figlio di Laurentius Figlio di Laurentius Mussius De Arquata | Famulus | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
4. Raphael De Caurscio | Testimone | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
5. Lazarinus De Palatio | Testimone | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
6. Thomas De Furno | Testimone | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
Contratto: Stipulato il 20 settembre 1469. Durata 6 anni. Persone presenti nel contratto 6. Notaio G. RONDANINA. Presenti varianti significative riguardanti il documento nel suo complesso. Presenti pagamenti in denari riguardanti il documento nel suo complesso. |
NUM | ANNO | NOMI | RUOLO | MESTIERE | RESIDENZA |
---|---|---|---|---|---|
8668 | 1469 | 1. Stephanus De Ravano De Nervio figlio di Germanus Fratello/Sorella di Petrus De Ravano De Nervio | Dante-promittente | ||
2. Lazarinus De Palatio | Accettante-maestro | TEXTOR | |||
3. Petrus De Ravano De Nervio figlio di Germanus Fratello/Sorella di Stephanus De Ravano De Nervio | Famulus | TEXTOR | |||
Contratto: Stipulato il 10 marzo 1469. Durata 6 anni. Persone presenti nel contratto 3. Notaio G. RONDANINA. Presenti ulteriori informazioni aggiuntive riguardanti Stephanus De Ravano De Nervio |