Il presente database, chiamato ARTIGEN, contiene i dati nominativi tratti da circa novemila contratti di apprendistato rogati a Genova tra 1451 e 1530, presenti nell’Archivio di Stato di Genova.
Tali contratti si uniformano ad un formulario che resta nella sua struttura immutato nel tempo. In ogni contratto figurano almeno tre personaggi (quasi sempre maschili), ciascuno collocato in diverso ruolo contrattuale: 1) colui che pone a bottega il garzone; 2) il maestro, capo bottega , che lo assume; 3) il futuro apprendista, adolescente di cui viene indicata l’età . Tra i testimoni quasi sempre figura un artigiano connotato dal mestiere esercitato; talvolta nell’atto compare la figura del fideiussore (garante).
Soprattutto la persona che compare nel primo ruolo, provenendo molto spesso dall’entroterra e dalla montagna ligure, si presenta ricca di connotati antropo-toponomastici: soprannomi (non sempre o non ancora nomi di famiglia trasmissibili), località o giurisdizione di provenienza, nominativo del padre, in vita o defunto.
Grazie alla ricorrenza nel periodo di ottanta anni (1451-1530) di uno stesso nominativo e/o di quello di figli o nipoti, si rende possibile la ricostruzione di percorsi professionali (carriere artigiane).
L’atto notarile è stato trascritto con la massima fedeltà possibile all’originale latino, limitando al minimo le manipolazioni (codici) proprio perché la sua schedatura non era preordinata ad una singola indagine storiografica, dunque il database doveva presentarsi aperto e flessibile a interrogazioni e a ricerche di varia natura.
Ponendo mente al fatto che l’arco temporale prescelto corrisponde grosso modo a quattro generazioni, si sono potute individuare oltre seimila dossiers, persone che compaiono più volte in date e ruolo contrattuali diversi, tipicamente il caso dell’apprendista che è riuscito nel corso degli anni a diventare maestro e ad entrare nell’Arte.
Oltre a queste seimila carriere artigiane, vanno aggiunte circa 14000 presenze singole, per un totale di ventimila: si può congetturare che in una città di 60/70000 abitanti si è attinto verosimilmente, considerando i passaggi generazionali, ad un quarto di tutta la popolazione maschile, adulta e adolescente.
Risultati: 21
NUM | ANNO | NOMI | RUOLO | MESTIERE | RESIDENZA |
---|---|---|---|---|---|
6070 | 1473 | 1. Lodisius De Savascho De Bargalio figlio di Bartholomaeus | Famulus | TEXTOR PANNORUM SETE | |
2. Dexerinus Paxe | Maestro precedente | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
3. Dexerinus Paxe | Dante-promittente | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
4. Lazarus De Figallo De Rapallo | Accettante-maestro | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
5. Lanfrancus De Vexino | Testimone | TEXTOR | |||
6. Lanfrancus De Rochataliata | Testimone | TEXTOR | |||
Contratto: Stipulato il 25 agosto 1473. Durata 4 anni e 2 mesi. Durata precedente 2 anni e 10 mesi. Persone presenti nel contratto 6. Notaio G. RONDANINA. |
NUM | ANNO | NOMI | RUOLO | MESTIERE | RESIDENZA |
---|---|---|---|---|---|
6249 | 1473 | 1. Antonius De Semino De Calligario figlio di Simon | Dante-promittente | TEXTOR PANNORUM SETE | |
2. Lanfrancus De Vexino | Accettante-maestro | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
3. Beneditus De Botariis De Savignono figlio di Simon | Famulus | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
Contratto: Stipulato il 18 maggio 1473. Durata 7 anni. Persone presenti nel contratto 3. Notaio G. RONDANINA. |
NUM | ANNO | NOMI | RUOLO | MESTIERE | RESIDENZA |
---|---|---|---|---|---|
6840 | 1466 | 1. Laurentius De Fullis De Saulo Padre/Madre di Paulus De Fullis De Saulo | Dante-promittente | ||
2. Lanfrancus De Vexino De Zoalio | Accettante-maestro | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
3. Paulus De Fullis De Saulo figlio di Laurentius Figlio di Laurentius De Fullis De Saulo | Famulus | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
4. Bartholomaeus De Lagustena | Testimone | IUPONERIUS | |||
Contratto: Stipulato il 9 agosto 1466. Durata 7 anni. Persone presenti nel contratto 4. Notaio G. RONDANINA. |
NUM | ANNO | NOMI | RUOLO | MESTIERE | RESIDENZA |
---|---|---|---|---|---|
6965 | 1461 | 1. Raphael De Canepa Fratello/Sorella di Iacobus De Canepa | Dante-promittente | LANERIUS | |
2. Franciscus De Vignali | Accettante-maestro | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
3. Iacobus De Canepa Fratello/Sorella di Raphael De Canepa | Famulus | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
4. Lanfrancus De Vexino | Maestro precedente | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
5. Cristoforus De Canepa | Maestro precedente | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
6. Franciscus De Puteo | Testimone | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
7. Baptista Piola | Testimone | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
Contratto: Stipulato il 13 febbraio 1461. Durata 3 anni. Durata precedente 4 anni. Persone presenti nel contratto 7. Notaio G. RONDANINA. Presenti ulteriori informazioni aggiuntive riguardanti Lanfrancus De Vexino, Cristoforus De Canepa |
NUM | ANNO | NOMI | RUOLO | MESTIERE | RESIDENZA |
---|---|---|---|---|---|
7116 | 1454 | 1. Iacobus De Antora De Farance Padre/Madre di Beneditus De Antora De Farance | Dante-promittente | RECHI (R) | |
2. Lanfrancus De Vexino De Zoalio | Accettante-maestro | TEXTOR PANNORUM SETE | Genova (R) | ||
3. Beneditus De Antora De Farance figlio di Iacobus Figlio di Iacobus De Antora De Farance | Famulus | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
4. Antoniotus Gandulfo De Recho | Testimone | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
5. Michael De Cazareto figlio di Bartholomaeus | Testimone | TEXTOR PANNORUM SETE | Genova (R) | ||
Contratto: Stipulato il 9 febbraio 1454. Durata 7 anni. Persone presenti nel contratto 5. Notaio G. RONDANINA. |
NUM | ANNO | NOMI | RUOLO | MESTIERE | RESIDENZA |
---|---|---|---|---|---|
7203 | 1459 | 1. Antonius De Bargalio Padre/Madre di Iohannes De Bargalio | Dante-promittente | BARGALII (R) | |
2. Silvester De Porno | Accettante-maestro | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
3. Iohannes De Bargalio figlio di Antonius Figlio di Antonius De Bargalio | Famulus | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
4. Lanfrancus De Vexino | Testimone | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
5. Iacobus De Montefigatezio | Testimone | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
Contratto: Stipulato il 29 novembre 1459. Durata 6 anni. Persone presenti nel contratto 5. Notaio G. RONDANINA. |
NUM | ANNO | NOMI | RUOLO | MESTIERE | RESIDENZA |
---|---|---|---|---|---|
7239 | 1460 | 1. Bartholomaeus De Fossato De Bulsaneto Padre/Madre di Felixius De Fossato De Bulsaneto | Dante-promittente | PT.PCF | |
2. Lanfrancus De Vexino | Accettante-maestro | ||||
3. Felixius De Fossato De Bulsaneto figlio di Bartholomaeus Figlio di Bartholomaeus De Fossato De Bulsaneto | Famulus | ||||
4. Iohannes De Luxoro | Ospite | ||||
Contratto: Stipulato il 12 maggio 1460. Durata 7 anni. Persone presenti nel contratto 4. Notaio G. RONDANINA. |
NUM | ANNO | NOMI | RUOLO | MESTIERE | RESIDENZA |
---|---|---|---|---|---|
7259 | 1460 | 1. Leonardus De Maxena Fratello/Sorella di Iohannetus De Maxena | Dante-promittente | PT.CLAV | |
2. Franciscus De Maxena Fratello/Sorella di Iohannetus De Maxena | Accettante-maestro | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
3. Iohannetus De Maxena Fratello/Sorella di Leonardus De Maxena Fratello/Sorella di Franciscus De Maxena | Famulus | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
4. Lanfrancus De Vexino | Testimone | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
5. Michael De Cazareto | Testimone | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
Contratto: Stipulato il 5 giugno 1460. Durata 6 anni. Persone presenti nel contratto 5. Notaio G. RONDANINA. |
NUM | ANNO | NOMI | RUOLO | MESTIERE | RESIDENZA |
---|---|---|---|---|---|
7291 | 1460 | 1. Georgius De Burgofurnariorum | Dante-promittente | ||
2. Franciscus De Maxena | Accettante-maestro | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
3. Melchionis De Burgofurnariorum figlio di Iacobus | Famulus | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
4. Lanfrancus De Vexino | Testimone | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
5. Stephanus De Canova De Luganego | Testimone | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
Contratto: Stipulato il 10 luglio 1460. Durata 7 anni. Persone presenti nel contratto 5. Notaio G. RONDANINA. Presenti clausole relative alla conclusione dell'apprendistato riguardanti il documento nel suo complesso. Presenti ulteriori informazioni aggiuntive riguardanti Georgius De Burgofurnariorum |
NUM | ANNO | NOMI | RUOLO | MESTIERE | RESIDENZA |
---|---|---|---|---|---|
7532 | 1468 | 1. Beneditus Bonfilius | Dante-promittente | FURNARIUS | |
2. Lanfrancus De Vexino | Accettante-maestro | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
3. Iohannes Cerexola De Saulo figlio di Cogius | Famulus | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
4. Baptista Gaffa | Testimone | TEXTOR | |||
5. Baptista De Magnanis | Testimone | TEXTOR | |||
Contratto: Stipulato il 21 gennaio 1468. Durata 6 anni. Persone presenti nel contratto 5. Notaio G. RONDANINA. Presenti ulteriori informazioni aggiuntive riguardanti Beneditus Bonfilius |
NUM | ANNO | NOMI | RUOLO | MESTIERE | RESIDENZA |
---|---|---|---|---|---|
7546 | 1468 | 1. Antonius Ihanzininus | Dante-promittente | TEXTOR PANNORUM SETE | |
2. Raphael De Saulo | Accettante-maestro | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
3. Franciscus Ihanzininus figlio di Dominicus | Famulus | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
4. Lanfrancus De Vexino | Maestro precedente | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
5. Gregorius De Recho | Notaio | NOTARIUS | |||
Contratto: Stipulato il 5 marzo 1468. Durata 5 anni. Durata precedente 1 anni. Persone presenti nel contratto 5. Notaio G. RONDANINA. |
NUM | ANNO | NOMI | RUOLO | MESTIERE | RESIDENZA |
---|---|---|---|---|---|
7599 | 1471 | 1. Michael De Brigante De Sogio Padre/Madre di Lodisius De Brigante De Sogio | Dante-promittente | ||
2. Iacobus De Lenagio | Accettante-maestro | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
3. Lodisius De Brigante De Sogio figlio di Michael Figlio di Michael De Brigante De Sogio | Famulus | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
4. Lanfrancus De Vexino | Testimone | TEXTOR | |||
5. Michael De Gazali | Testimone | TEXTOR | |||
Contratto: Stipulato il 28 maggio 1471. Durata 7 anni. Persone presenti nel contratto 5. Notaio G. RONDANINA. |
NUM | ANNO | NOMI | RUOLO | MESTIERE | RESIDENZA |
---|---|---|---|---|---|
7710 | 1471 | 1. Antonius De Frassineto De Savignono figlio di Nicolaus Padre/Madre di Laurentius De Frassineto De Savignono | Dante-promittente | ||
2. Georgius De Calvari | Accettante-maestro | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
3. Laurentius De Frassineto De Savignono figlio di Antonius Figlio di Antonius De Frassineto De Savignono | Famulus | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
4. Lanfrancus De Vexino | Testimone | TEXTOR | |||
5. Iohannes De Franega | Testimone | CALLEGARIUS | |||
Contratto: Stipulato il 13 maggio 1471. Durata 7 anni. Persone presenti nel contratto 5. Notaio G. RONDANINA. |
NUM | ANNO | NOMI | RUOLO | MESTIERE | RESIDENZA |
---|---|---|---|---|---|
7730 | 1471 | 1. Stephanus De Arzeno Padre/Madre di Iacobus De Arzeno | Dante-promittente | REVENDITOR RAUBARUM, LANERIUS | |
2. Lanfrancus De Vexino De Zoalio | Accettante-maestro | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
3. Iacobus De Arzeno figlio di Stephanus Figlio di Stephanus De Arzeno | Famulus | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
4. Julianus De Hazia | Testimone | TEXTOR | |||
5. Thomas De Furno | Testimone | TEXTOR | |||
Contratto: Stipulato il 9 maggio 1471. Durata 7 anni. Persone presenti nel contratto 5. Notaio G. RONDANINA. Presenti clausole relative alla conclusione dell'apprendistato riguardanti il documento nel suo complesso. |
NUM | ANNO | NOMI | RUOLO | MESTIERE | RESIDENZA |
---|---|---|---|---|---|
7765 | 1471 | 1. Iohannes De Buzala figlio di Antonius Padre/Madre di Iacobinus De Buzala | Dante-promittente | SARTOR | |
2. Iohannes De Morinello | Accettante-maestro | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
3. Iacobinus De Buzala figlio di Iohannes Figlio di Iohannes De Buzala | Famulus | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
4. Lanfrancus De Vexino | Testimone | TEXTOR | |||
5. Beneditus De Carexeto | Testimone | TEXTOR | |||
Contratto: Stipulato il 25 aprile 1471. Durata 7 anni. Persone presenti nel contratto 5. Notaio G. RONDANINA. Presenti varianti significative riguardanti il documento nel suo complesso. |
NUM | ANNO | NOMI | RUOLO | MESTIERE | RESIDENZA |
---|---|---|---|---|---|
7872 | 1471 | 1. Pasqualis Castagnolus De Saulo figlio di Lodisius | Dante-promittente | ||
2. Lanfrancus De Vexino | Accettante-maestro | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
3. Iohannes Cerexola De Saulo figlio di Cogius | Famulus | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
4. Lanfrancus De Vexino | Maestro precedente | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
5. Hieronymus De Carpeneto De Saulo | Fideiussore | TEXTOR | |||
6. Iacobus Rondanina | Notaio | NOTARIUS | |||
Contratto: Stipulato il 9 ottobre 1471. Durata 3 anni. Durata precedente 3 anni. Persone presenti nel contratto 6. Notaio G. RONDANINA. |
NUM | ANNO | NOMI | RUOLO | MESTIERE | RESIDENZA |
---|---|---|---|---|---|
8167 | 1470 | 1. Bernardus De Zerega | Dante-promittente | TEXTOR | |
2. Dominicus De Merrina De Recho | Accettante-maestro | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
3. Iohannes De Fassis De Recho | Famulus | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
4. Baptista De Palodio | Testimone | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
5. Lanfrancus De Vexino | Testimone | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
Contratto: Stipulato il 11 gennaio 1470. Durata 6 anni. Persone presenti nel contratto 5. Notaio G. RONDANINA. |
NUM | ANNO | NOMI | RUOLO | MESTIERE | RESIDENZA |
---|---|---|---|---|---|
8438 | 1470 | 1. Cristoforus De Garibaldo figlio di Dominicus | Famulus | TEXTOR PANNORUM SETE | |
2. Iohannes De Boneto De Pergamo | Maestro precedente | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
3. Iacobus Rondanina | Notaio | NOTARIUS | |||
4. Dominicus De Garibaldo | Dante-promittente | VI.LIGII PT.CLAV (R) | |||
5. Mattheus De Toceto | Accettante-maestro | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
6. Lanfrancus De Vexino | Testimone | TEXTOR | |||
7. Bernardus De Gafferio | Testimone | TEXTOR | |||
Contratto: Stipulato il 17 ottobre 1470. Durata 7 anni. Durata precedente 88 anni. Persone presenti nel contratto 7. Notaio G. RONDANINA. Presenti varianti significative riguardanti il documento nel suo complesso. |
NUM | ANNO | NOMI | RUOLO | MESTIERE | RESIDENZA |
---|---|---|---|---|---|
8466 | 1470 | 1. Iohannes Arditus De Rapallo | Dante-promittente | TEXTOR PANNORUM SETE | |
2. Conte De Ulnimo | Accettante-maestro | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
3. Pelegrus De Orezio figlio di Iacobus | Famulus | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
4. Lanfrancus De Vexino | Testimone | TEXTOR | |||
Contratto: Stipulato il 11 dicembre 1470. Durata 7 anni. Persone presenti nel contratto 4. Notaio G. RONDANINA. |
NUM | ANNO | NOMI | RUOLO | MESTIERE | RESIDENZA |
---|---|---|---|---|---|
8585 | 1469 | 1. Thomas De Nigro De Rovereto figlio di Iohannes Fratello/Sorella di Bernardus De Nigro De Rovereto | Dante-promittente | TABERNARIUS | |
2. Lanfrancus De Vexino De Rochataliata | Accettante-maestro | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
3. Bernardus De Nigro De Rovereto figlio di Iohannes Fratello/Sorella di Thomas De Nigro De Rovereto | Famulus | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
4. Hilarius De Framura | Testimone | SARTOR | |||
Contratto: Stipulato il 14 giugno 1469. Durata 6 anni. Persone presenti nel contratto 4. Notaio G. RONDANINA. |
NUM | ANNO | NOMI | RUOLO | MESTIERE | RESIDENZA |
---|---|---|---|---|---|
8643 | 1469 | 1. Antoninus De Honeto De Lenio figlio di Dominicus Padre/Madre di Cristoforus De Honeto De Lenio | Dante-promittente | PT.CLAV | |
2. Lanfrancus De Vexino | Accettante-maestro | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
3. Cristoforus De Honeto De Lenio figlio di Antoninus Figlio di Antoninus De Honeto De Lenio | Famulus | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
Contratto: Stipulato il 28 aprile 1469. Durata 6 anni. Persone presenti nel contratto 3. Notaio G. RONDANINA. |