Il presente database, chiamato ARTIGEN, contiene i dati nominativi tratti da circa novemila contratti di apprendistato rogati a Genova tra 1451 e 1530, presenti nell’Archivio di Stato di Genova.
Tali contratti si uniformano ad un formulario che resta nella sua struttura immutato nel tempo. In ogni contratto figurano almeno tre personaggi (quasi sempre maschili), ciascuno collocato in diverso ruolo contrattuale: 1) colui che pone a bottega il garzone; 2) il maestro, capo bottega , che lo assume; 3) il futuro apprendista, adolescente di cui viene indicata l’età . Tra i testimoni quasi sempre figura un artigiano connotato dal mestiere esercitato; talvolta nell’atto compare la figura del fideiussore (garante).
Soprattutto la persona che compare nel primo ruolo, provenendo molto spesso dall’entroterra e dalla montagna ligure, si presenta ricca di connotati antropo-toponomastici: soprannomi (non sempre o non ancora nomi di famiglia trasmissibili), località o giurisdizione di provenienza, nominativo del padre, in vita o defunto.
Grazie alla ricorrenza nel periodo di ottanta anni (1451-1530) di uno stesso nominativo e/o di quello di figli o nipoti, si rende possibile la ricostruzione di percorsi professionali (carriere artigiane).
L’atto notarile è stato trascritto con la massima fedeltà possibile all’originale latino, limitando al minimo le manipolazioni (codici) proprio perché la sua schedatura non era preordinata ad una singola indagine storiografica, dunque il database doveva presentarsi aperto e flessibile a interrogazioni e a ricerche di varia natura.
Ponendo mente al fatto che l’arco temporale prescelto corrisponde grosso modo a quattro generazioni, si sono potute individuare oltre seimila dossiers, persone che compaiono più volte in date e ruolo contrattuali diversi, tipicamente il caso dell’apprendista che è riuscito nel corso degli anni a diventare maestro e ad entrare nell’Arte.
Oltre a queste seimila carriere artigiane, vanno aggiunte circa 14000 presenze singole, per un totale di ventimila: si può congetturare che in una città di 60/70000 abitanti si è attinto verosimilmente, considerando i passaggi generazionali, ad un quarto di tutta la popolazione maschile, adulta e adolescente.
Risultati: 15
NUM | ANNO | NOMI | RUOLO | MESTIERE | RESIDENZA |
---|---|---|---|---|---|
477 | 1490 | 1. Bernabus De Novis Padre/Madre di Beneditus De Novis | Dante-promittente | FIXICUS | |
2. Iacobus De Insula figlio di Iohannes | Accettante-maestro | MACAROLIUS, LANERIUS | Genova (R) | ||
3. Beneditus De Novis figlio di Bernabus Figlio di Bernabus De Novis | Famulus | MACAROLIUS | |||
4. Thomas De Salvo | Maestro precedente | LANERIUS | |||
6. Iohannes De Novis | Testimone | NOTARIUS | Genova | ||
7. Cristoforus De Novis | Testimone | TINCTOR SETE | Genova | ||
Contratto: Stipulato il 11 marzo 1490. Valido dal 1 ottobre 1486. Durata 2 anni e 7 mesi. Durata precedente 3 anni e 5 mesi. Persone presenti nel contratto 7. Notaio DE BENEDETTI. Presenti ulteriori informazioni aggiuntive riguardanti Bernabus De Novis, |
NUM | ANNO | NOMI | RUOLO | MESTIERE | RESIDENZA |
---|---|---|---|---|---|
2235 | 1517 | 1. Iohannes Antonius De Brageriis De Novis figlio di Gulielmus | Dante-promittente | TINCTOR SETE | |
2. Augustus De Passano figlio di Antonius | Accettante-maestro | TINCTOR SETE | Genova (R) | ||
3. Iohannes Antonius De Brageriis De Novis figlio di Gulielmus | Famulus | TINCTOR SETE | |||
4. Iohannes De Novis | Maestro precedente | TINCTOR | |||
5. Bartholomaeus De Vallesturla figlio di Castelinus | Testimone | LABORATOR LANE | |||
6. Andrea De Sanguineto figlio di Gregorius | Testimone | LABORATOR LANE | |||
Contratto: Stipulato il 27 giugno 1517. Durata 2 anni e 3 mesi. Durata precedente 3 anni e 9 mesi. Persone presenti nel contratto 6. Notaio DE BENEDETTI. |
NUM | ANNO | NOMI | RUOLO | MESTIERE | RESIDENZA |
---|---|---|---|---|---|
4279 | 1490 | 1. Gulielmus Bocia De Cataneis De Novis figlio di Andrinus Padre/Madre di Iohannes Antonius Bocia De Cataneis De Novis | Dante-promittente | ||
2. Iohannes Antonius Bocia De Cataneis De Novis figlio di Gulielmus Figlio di Gulielmus Bocia De Cataneis De Novis | Famulus | SPECIARIUS | |||
3. Hieronymus Blanco | Accettante-maestro | SPECIARIUS | |||
4. Antonius Marcenarius Fratello/Sorella di Franciscus Marcenarius | Testimone | BARBERIUS | |||
5. Franciscus Marcenarius Fratello/Sorella di Antonius Marcenarius | Testimone | BARBERIUS | |||
Contratto: Stipulato il 20 dicembre 1490. Durata 6 anni. Persone presenti nel contratto 5. Notaio N. RAGGI. |
NUM | ANNO | NOMI | RUOLO | MESTIERE | RESIDENZA |
---|---|---|---|---|---|
4582 | 1471 | 1. Bartholomaeus De Turri figlio di Iohannes | Dante-promittente | SEATERIUS | |
2. Iohannes De Monte figlio di Dominicus | Famulus | TINCTOR SETE | |||
3. Iohannes De Novis | Accettante-maestro | TINCTOR SETE | |||
4. Paulus De Magistris figlio di Gregorius | Testimone | CALSOLARIUS | |||
Contratto: Stipulato il 15 maggio 1471. Durata 5 anni. Persone presenti nel contratto 4. Notaio N. RAGGI. Presenti ulteriori informazioni aggiuntive riguardanti Iohannes De Novis |
NUM | ANNO | NOMI | RUOLO | MESTIERE | RESIDENZA |
---|---|---|---|---|---|
4610 | 1471 | 1. Rufinus Anondanus De Pelegrinis De Novis figlio di Thomasinus Padre/Madre di Melchionis Anondanus De Pelegrinis De Novis | Dante-promittente | ||
2. Melchionis Anondanus De Pelegrinis De Novis figlio di Rufinus Figlio di Rufinus Anondanus De Pelegrinis De Novis | Famulus | TINCTOR SETE | |||
3. Gaspar Moreno De Burgo | Accettante-maestro | TINCTOR SETE | |||
4. Lazarus Basterius | Testimone | BARBERIUS | |||
Contratto: Stipulato il 29 gennaio 1471. Durata 6 anni. Persone presenti nel contratto 4. Notaio N. RAGGI. |
NUM | ANNO | NOMI | RUOLO | MESTIERE | RESIDENZA |
---|---|---|---|---|---|
4882 | 1484 | 1. Dominicus De Cugucio De Vallesturla figlio di Francischinus | Dante-promittente | FARINOTUS (FARENOTUS) | |
2. Antonieto De Cugucio De Vallesturla figlio di Zanoni | Famulus | FURNARIUS | |||
3. Tomasina De Bargalio figlio di Baptista | Accettante-maestro | FURNARIUS | |||
4. Angelus De Iscla | Maestro precedente | FURNARIUS, MERSARIUS | |||
5. Iohannes De Novis figlio di Iacobus | Testimone | TINCTOR SETE | |||
6. Baptista De Cerexola figlio di Antonius | Testimone | FURNARIUS | |||
Contratto: Stipulato il 13 luglio 1484. Durata 4 anni. Durata precedente 99 anni. Persone presenti nel contratto 6. Notaio N. RAGGI. Presenti ulteriori informazioni aggiuntive (*3) |
NUM | ANNO | NOMI | RUOLO | MESTIERE | RESIDENZA |
---|---|---|---|---|---|
4994 | 1473 | 1. Bartholomaeus De Turri | Dante-promittente | SEATERIUS | |
2. Iohannes De Monte figlio di Dominicus | Famulus | TINCTOR SETE | |||
3. Nicolaus De Castelleto figlio di Iohannes | Accettante-maestro | TINCTOR SETE | |||
4. Iohannes De Novis figlio di Martinus | Maestro precedente | TINCTOR SETE | |||
5. Filipus Barberius De Rapallo figlio di Cristoforus | Testimone | TEXTOR PANNORUM SETE | |||
Contratto: Stipulato il 18 settembre 1473. Durata 99 anni. Durata precedente 99 anni. Persone presenti nel contratto 5. Notaio N. RAGGI. |
NUM | ANNO | NOMI | RUOLO | MESTIERE | RESIDENZA |
---|---|---|---|---|---|
5287 | 1499 | 1. Petrus De Frumentano De Novis figlio di Iohannes | Dante-promittente | ||
2. Iohannes De Bononibus De Novis figlio di Franciscus | Famulus | TINCTOR ENDEGHI | |||
3. Julius De Cavana De Novis | Accettante-maestro | TINCTOR ENDEGHI | |||
4. Iohannes Baptista Sexterius figlio di Bartholomaeus | Testimone | FORMAIARIUS | |||
5. Antonius De Panerio De Vultabio figlio di Franciscus | Testimone | TINCTOR SETE | |||
Contratto: Stipulato il 25 febbraio 1499. Valido dal 1 gennaio 1498. Durata 6 anni. Persone presenti nel contratto 5. Notaio N. RAGGI. |
NUM | ANNO | NOMI | RUOLO | MESTIERE | RESIDENZA |
---|---|---|---|---|---|
5631 | 1479 | 1. Marcus De Montobio figlio di Enricus | Dante-promittente | TINCTOR SETE | |
2. Augustus De Montobio De Cazaregio figlio di Antoninus | Famulus | ||||
3. Marcus De Davania figlio di Dominicus | Accettante-maestro | ||||
4. Iohannes De Potestate De Insula figlio di Antonius | Testimone | TINCTOR SETE | |||
5. Iohannes Bellocus De Novis figlio di Martinus | Testimone | TINCTOR SETE | |||
Contratto: Stipulato il 20 maggio 1479. Valido dal 1 gennaio 1479. Durata 6 anni. Persone presenti nel contratto 5. Notaio N. RAGGI. |
NUM | ANNO | NOMI | RUOLO | MESTIERE | RESIDENZA |
---|---|---|---|---|---|
9068 | 1488 | 1. Mattheus De Semino figlio di Baptista | Dante-promittente | MOLINARIUS | BULSANETI (R) |
2. Iohannes De Novis | Accettante-maestro | TINCTOR | |||
3. Andrieta De Semino figlio di Simon | Famulus | TINCTOR | |||
4. Franciscus Richinus De Vultabio | Testimone | TINCTOR SETE | IANUE | ||
Contratto: Stipulato il 23 dicembre 1488. Durata 7 anni. Persone presenti nel contratto 4. Notaio SERRAVALE. |
NUM | ANNO | NOMI | RUOLO | MESTIERE | RESIDENZA |
---|---|---|---|---|---|
9787 | 1501 | 1. Iohannes De Cavana De Novis figlio di Batagini Fratello/Sorella di Petrus De Cavana De Novis | Dante-promittente | ||
2. Julius De Cavana De Novis | Accettante-maestro | TINCTOR ENDEGHI | |||
3. Petrus De Cavana De Novis figlio di Batagini Fratello/Sorella di Iohannes De Cavana De Novis | Famulus | TINCTOR ENDEGHI | |||
4. Mattheus De Novis figlio di Iacobus | Fideiussore | MERSARIUS | |||
5. Simon De Monte Acuto figlio di Thomas | Testimone | TINCTOR | |||
6. Andrea De Vialli figlio di Georgius | Testimone | SPECIARIUS | |||
Contratto: Stipulato il 24 maggio 1501. Durata 7 anni. Durata precedente 99 anni. Persone presenti nel contratto 6. Notaio C. DE ABBATI. |
NUM | ANNO | NOMI | RUOLO | MESTIERE | RESIDENZA |
---|---|---|---|---|---|
9956 | 1506 | 1. Antonius Erchator figlio di Gregorius Padre/Madre di Franciscus Erchator | Dante-promittente | BANCALARIUS (BANCHALARIUS?) | |
2. Franciscus Erchator figlio di Antonius Figlio di Antonius Erchator | Famulus | MERSARIUS | |||
3. Iohannes De Pelegrinus De Novis | Accettante-maestro | MERSARIUS, CORRIGIARIUS | |||
4. Iohannes De Pelegrinus De Novis | Ospite | MERSARIUS, CORRIGIARIUS | |||
Contratto: Stipulato il 26 maggio 1506. Durata 6 anni. Durata precedente 99 anni. Persone presenti nel contratto 4. Notaio P. DE FERRARI. Presenti ulteriori informazioni aggiuntive riguardanti Iohannes De Pelegrinus De Novis |
NUM | ANNO | NOMI | RUOLO | MESTIERE | RESIDENZA |
---|---|---|---|---|---|
10083 | 1501 | 1. Iacobus De Ocelia figlio di Iohannes Padre/Madre di Francischetus De Ocelia | Dante-promittente | ||
2. Francischetus De Ocelia figlio di Iacobus Figlio di Iacobus De Ocelia | Famulus | CORRIGIARIUS | |||
3. Iohannes De Peregrinus De Novis | Accettante-maestro | CORRIGIARIUS, MERSARIUS | |||
4. Iohannes De Peregrinus De Novis | Ospite | CORRIGIARIUS, MERSARIUS | |||
Contratto: Stipulato il 28 luglio 1501. Durata 6 anni. Durata precedente 99 anni. Persone presenti nel contratto 4. Notaio P. DE FERRARI. Presenti ulteriori informazioni aggiuntive riguardanti Iohannes De Peregrinus De Novis |
NUM | ANNO | NOMI | RUOLO | MESTIERE | RESIDENZA |
---|---|---|---|---|---|
10093 | 1501 | 1. Iohannes De Costapecegna Padre/Madre di Gotardinus De Costapecegna | Dante-promittente | CURTELERIUS (CULTELERIUS) | |
2. Gotardinus De Costapecegna figlio di Iohannes Figlio di Iohannes De Costapecegna | Famulus | MERSARIUS | |||
3. Iohannes De Pelegrino De Novis figlio di Iacobus | Accettante-maestro | MERSARIUS, CORRIGIARIUS | |||
4. Antonius Delfino | Testimone | NOTARIUS | |||
Contratto: Stipulato il 19 ottobre 1501. Durata 6 anni. Durata precedente 99 anni. Persone presenti nel contratto 4. Notaio P. DE FERRARI. |
NUM | ANNO | NOMI | RUOLO | MESTIERE | RESIDENZA |
---|---|---|---|---|---|
10188 | 1502 | 1. Iohannes De Setuala figlio di Asperi | Dante-promittente | UNCTOR | |
2. Petro Marie De Cazerio | Accettante-maestro | TINCTOR SETE | |||
3. Iohannes De Boinis De Novis figlio di Franciscus | Famulus | TINCTOR SETE | |||
4. Julius De Cavana | Maestro precedente | TINCTOR | |||
5. Nicolaus Ragii | Notaio | NOTARIUS | |||
Contratto: Stipulato il 6 aprile 1502. Durata 2 anni e 6 mesi. Durata precedente 3 anni e 6 mesi. Persone presenti nel contratto 5. Notaio C. DE ABBATI. |